Tư vấn tranh chấp thừa kế đất đai

1. Tư vấn giải quyết tranh chấp về thừa kế đất hương hỏa

Hỏi: Cha mẹ tôi có 8 người con.cùn g sống trên một mảnh đất 1000 m vuông, năm 1997 cha tôi qua đời, không để lại đi chúc. Đến năm 2006, có đợt cấp lại sổ đỏ. Lúc đó mẹ tôi vẫn còn sống, đã làm giấy cho tặng đất cho tôi, anh 7, và anh 3. Những người còn lại không có phần vì trước đó cha tôi đã nói như vậy, không chia cho họ, vì nhà khá giả hơn ba người còn lại.từ năm 2006 trở đi, tôi, anh bảy và anh 3 đã được tách sổ đỏ, mỗi ng đứng một sổ riêng. Mẹ vẫn nằm cùng 1 hộ khẩu với tôi. Đến năm 2013 mẹ tôi qua đời. Năm 2017 các anh chị em còn lại đòi khởi kiện chia lại phần đất tôi đang ở. Xin luật sư tư vấn giúp tôi là họ có quyền kiện không, và tôi có phải chia lại phần đất này với họ không?

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho công ty Luật Minh Gia. Với nội dung câu hỏi này, chúng tôi tư vấn như sau:

Theo thông tin bạn đã cung cấp, bố bạn mất đi không để lại di chúc. Chi tiết bạn cung cấp rằng bố có dặn dò sẽ không chia đất cho những người con còn lại vì nhà khá giả hơn ba người con nhưng lại không lập di chúc bằng văn bản hoặc di chúc miệng và không có người làm chứng hoặc không được công chứng, chứng thực. Chính vì thế, trong trường hợp này vẫn là không để lại di chúc. Vậy số di sản đó sẽ được chia đều cho 8 người con và mẹ bạn. Căn cứ vào điều 651 Bộ luật dân sự 2015:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:3

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;"

Vì bạn không nêu rõ di sản mà mẹ bạn nhận được để chia cho bạn, anh ba, anh Bảy là khối di sản của riêng mẹ bạn hay là di sản chung mà bố bạn mất đi để lại nên ta sẽ xét 2 trường hợp:

Trường hợp 1: Nếu đó là khối di sản chung của bố để lại

Thì mẹ bạn không có quyền định đoạt tất cả số đất đó theo hợp đồng tặng cho với bạn, anh Ba, anh Bảy. Những người con còn lại vẫn được chia phần đất hợp pháp của họ theo tỷ lệ bằng nhau. Do vậy, nếu thuộc trường hợp này, họ hoàn toàn có quyền khởi kiện để yêu cầu chia di sản thừa kế trong phần của bố bạn.

Trường hợp 2: Nếu mẹ bạn đã làm hợp đồng tặng cho phần đất của bà cho bạn

Trong trường hợp này bạn hoàn toàn có quyền sử dụng phần đất mà mẹ bạn tặng cho. Do vậy, những người còn lại đòi khởi kiện chia lại phần đất của bạn là hoàn toàn không có căn cứ.

2. Tư vấn quy định về thừa kế đất đai:

Câu hỏi về: Bố mất từ năm 1986 có còn thời hiệu yêu cầu phân chia di sản thừa kế không?

Cho tôi xin được hỏi. Bố tôi có 2 vợ trước năm 1950. Ông ở với vợ cả có 4 người con. Vợ hai bố tôi làm nhà cho ở riêng và có 3 người con. Năm 1986 bố tôi mất và năm 1992 vợ cả cũng mất không để lại di chúc. Vợ 2 còn sống. Năm 2018 bà vợ hai và các con đòi chia đất thừa kế. Luật sư cho hỏi bố tôi mất năm 1986 thì thời hiệu chia đất thừa kê còn hiệu lực không?

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng lựa chọn tư vấn bởi Công ty Luật Minh Gia, chúng tôi tư vấn cho trường hợp của bạn như sau:

Về thời hiệu thừa kế, 

Theo quy định tại Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 như sau:

"1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này."

Theo đó, thời hiệu để yêu cầu chia di sản thừa kế là 30 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế. Tuy nhiên, nếu như thời điểm mở thừa kế của bố bạn là năm 1986 thì thời hiệu khởi kiện yêu cầu chia di sản thừa kế là bất động sản được tính theo quy định tại Mục I Công văn số 01/GĐ-TANDTC về việc giải đáp một số vấn đề nghiệp vụ, cụ thể:

“I. VỀ DÂN SỰ

Trường hợp người để lại di sản thừa kế chết trước năm 1987 mà hiện nay Tòa án mới thụ lý, giải quyết tranh chấp thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được xác định như thế nào?

Kể từ ngày Bộ luật Dân sự năm 2015 có hiệu lực thi hành, theo quy định tại điểm d khoản 1 Điều 688 Bộ luật Dân sự năm 2015, khoản 4 Điều 4 Nghị quyết số 02/2016/NQ-HĐTP ngày 30-6-2016 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành một số quy định của Nghị quyết số 103/2015/QH13 ngày 25-11-2015 của Quốc hội về việc thi hành Bộ luật Tố tụng dân sự và Nghị quyết số 104/2015/QH13 ngày 25-11-2015 của Quốc hội về việc thi hành Luật Tố tụng hành chính thì từ ngày 01-01-2017, Tòa án áp dụng khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 về thời hiệu thừa kế để thụ lý, giải quyết vụ án dân sự "Tranh chấp về thừa kế tài sản”. Theo đó, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.

Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là: thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.

Khi xác định thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế mà thời điểm mở thừa kế trước ngày 01-7-1991 và di sản là nhà ở thì thời gian từ ngày 01-7-1996 đến ngày 01-01-1999 không tính vào thời hiệu khởi kiện đối với trường hợp thừa kế không có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia; thời gian từ ngày 01-7-1996 đến ngày 01-9-2006 không tính vào thời hiệu khởi kiện đối với trường hợp thừa kế có người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia.”

Như vậy, theo quy định trên, đối chiếu với trường hợp của bạn về vấn đề chia thừa kế thì:

Bố bạn mất đã 33 năm (mất trước năm 1990) nên thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế là bất động sản được tính từ năm 1990, theo đó tính đến thời điểm hiện tại gia đình bạn vẫn còn thời hiệu yêu cầu phân chia di sản thừa kế. Vì bố bạn mất không để lại di chúc nên di sản thừa kế của bố sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất, bao gồm: vợ (vợ hợp pháp tại thời điểm bố mất) và 7 người con; mỗi người sẽ được hưởng một phần di sản bằng nhau. Trường hợp gia đình bạn không thể thỏa thuận phân chia thì những người thừa kế có thể nộp đơn ra Tòa án nhân dân cấp huyện nơi có bất động sản để yêu cầu phân chia di sản thừa kế.