Mẹ dự định chuyển nhượng diện tích đất mà con gái đứng tên trong sổ đỏ

Nội dung tư vấn:

Kính gửi luật sư. Gia đình tôi hiện nay có 1 việc như sau. Rất mong luật sư tư vấn và cho tôi ý kiến.

Mẹ đẻ tôi năm nay 79 tuổi.có 5 người con (4 gái và 1 trai). Bố mẹ tôi có 1 mảnh đất 130m2. Sau khi bố mất, mẹ tôi đã cắt 1 nửa cho e trai tôi làm nhà và đã sang tên sổ đỏ nửa đó cho vợ chồng em trai tôi. Hiện nay mẹ tôi sống trên nửa đất còn lại, nhưng nửa đất còn lại mẹ đag sống đó, mẹ đã sang tên cho 4 chị em gái tôi mà ko còn tên bà nữa (4 chị em gái cùng đứng tên trong sổ đỏ). Vậy giờ tôi muốn hỏi luật sư những vấn đề sau:

 - Mẹ tôi nói đất đấy sau khi mẹ tôi chết sẽ bán và chia cho 3 em gái mà tôi ko có phần. Tôi muốn hỏi: mẹ tôi và các em chia như vậy có đúng ko và tôi có quyền được khởi kiện không?

 - Mẹ tôi tính sẽ bán đất đấy ngay khi mẹ tôi đang còn sống. Và ko cần thông qua tôi. Số tiền bán được cũng sẽ chia cho 3 em gái mà không có phần của tôi mặc dù tôi cũng cùng đứng tên trong sổ đỏ. Tôi muốn hỏi: nếu không thông qua và có sự đồng ý của tôi, mẹ tôi và các em có bán được đất không. Và tôi có quyền được khởi kiện không?

 - Nếu ko may tôi gặp rủi ro qua đời (chồng tôi cũng đã mất) thì khi họ bán và chia mảnh đất đấy, con ruột tôi có quyền hưởng thay tôi không? Hay tôi có phải ra pháp luật uỷ quyền cho con tôi từ ngay bây giờ để sau nếu ko may tôi qua đời thì con tôi vẫn được hưởng số đó không?

 - Bây giờ họ đang tính sẽ "cưỡng bức" tôi đòi lại sổ đỏ từ tay tôi để ra văn phòng công chứng làm lại, chuyển thêm tên mẹ tôi vào đó, để mẹ tôi có quyền quyết bán đất mà không cần thông qua tôi và không cần chia cho tôi (sổ đỏ hiện giờ 4 người cùng đứng tên trong 1 sổ. Và làm 4 cái mỗi người giữ 1 cái). Tôi muốn hỏi: mẹ tôi và 3 em gái có được làm như vậy không? Nếu họ cưỡng bức tôi thì tôi sẽ phải làm gì? Tôi có quyền được khởi kiện không?

Đó là tất cả những khúc mắc của tôi. Rất mong luật sư tư vấn giúp đỡ tôi. Trân trọng cảm ơn!

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn tới Công ty luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi xin tư vấn như sau:

Thứ nhất, khi bố bạn chết, theo quy định tại Điều 65, Luật Hôn nhân và Gia đình 2014, quan hệ hôn nhân của bố mẹ bạn chấm dứt. Lúc này, tài sản của vợ chồng phải chia đôi, tức là trong số 130m2, bố bạn sở hữu 1/2 diện tích. Phần di sản này phải được chia thừa kế. Trường hợp bố bạn có để lại di chúc thì chia theo di chúc; nếu không có di chúc thì chia theo pháp luật quy định tại Chương XXIII Bộ luật Dân sự 2015.

Khi đó, theo quy định tại điểm a Khoản 1 và Khoán 2 Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 thì hàng thừa kế thứ nhất và phần di sản được nhận của mỗi người thừa kế như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a. Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.”

Như vậy, 1/10 diện tích đất trên thuộc về bạn.

Thứ hai, về việc mẹ bạn cắt 1/2 diện tích đất cho em trai bạn. Trường hợp này cần xác định mẹ bạn có lập hợp đồng tặng cho em bạn hay không. Bởi lẽ, theo quy định tại Điều 459 Bộ luật Dân sự 2015 thì việc tặng cho bất động sản được pháp luật công nhận khi có hợp đồng tặng cho hợp pháp.

Nếu mẹ bạn có lập hợp đồng tặng cho và hợp đồng này là hợp pháp thì có thể hiểu là mẹ bạn tặng 1/2 diện tích đất của mình trong số tài sản chung vợ chồng để cho em bạn.

Nếu không có hợp đồng hoặc hợp đồng tặng cho không hợp pháp thì việc tặng cho này là không có căn cứ pháp luật. Lúc này, do bạn đang  có tranh chấp về đất đai với mẹ và 3 em gái, bạn có thể làm đơn khởi kiện lên tòa án. Tòa án sẽ yêu cầu mẹ bạn làm hợp đồng tặng cho hoặc chia lại đất (thời hiệu phân chia di sản là bất động ản là 30 năm theo quy định tại Khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự 2015).

Để trả lời vấn đề của bạn, tôi xin chia trường hợp để trả lời rõ ràng hơn như sau:

Trường hợp 1: Mẹ bạn có hợp đồng tặng cho hợp pháp.

Khi đó, bạn có 1/10 diện tích đất trong số diện tích đất mẹ bạn đang sinh sống. Cho nên, dù mẹ bạn có sang tên cho 4 chị em hay không thì 1/10 diện tích đó vẫn thuộc của bạn. Chính vì vậy, việc mẹ bạn dự định chuyển nhượng diện tích đất này và chia số tiền chuyển nhượng cho 3 em gái của bạn là không đúng pháp luật.

Do diện tích đất mẹ bạn đang ở là di sản bố bạn để lại nên nó thuộc quyền sở hữu của 6 người bao gồm: mẹ bạn và 5 anh chị em. Hiện nay chưa chia di sản, chưa có văn bản thỏa thuận hay có hợp đồng mẹ và em trai bạn tặng cho 4 người con gái nên muốn chuyển nhượng cần có sự đồng ý của tất cả những người thừa kế. Do đó, mẹ bạn cần có sự đồng ý của bạn trước khi chuyển nhượng diện tích đất trên.

Nếu bạn chết thì phần tài sản của bạn (tức là 1/10 diện tích đất trên) sẽ được chia thừa kế theo di chúc (nếu bạn để lại di chúc hợp pháp theo quy định tại Chương XXII Bộ luật Dân sự 2015) hoặc chia thừa kế theo pháp luật. Nếu bạn muốn con bạn nhận được phần tài sản này, bạn nên làm di chúc để lại tài sản cho con. Nếu không có di chúc, phần tài sản đó được chia cho hàng thừa kế thứ nhất theo quy định tại điểm a, Khoản 1, Điều 651 Bộ luật Dân sự như tôi đã trình bày ở trên, tức là mẹ bạn cũng sẽ được hưởng 1 phần di sản của bạn.

Nếu mẹ và các em của bạn cưỡng chế lấy sổ đỏ trong tay bạn, bạn có quyền khởi kiện lên tòa án.

Trường hợp 2: Mẹ bạn không có hợp đồng tặng cho hợp pháp. Lúc này, bạn có thể làm đơn yêu cầu chia di sản lên Tòa án để chia lại di sản của bố bạn. Như vậy, bạn sẽ nhận được 1/10 diện tích đất thừa kế theo pháp luật. Như vậy, mọi chuyện sẽ rõ ràng hơn và bạn không cần lo lắng về các vấn đề trên.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
CV tư vấn: Thùy Lan - Luật Minh Gia