Chia thừa kế quyền sử dụng đất khi một bên vợ hoặc chồng bị chết?

Nhằm giúp cho khách hàng hiểu hơn về vấn đề thừa kế theo pháp luật hiện hành thì Luật Minh Gia  xin lưu ý một số trường hợp liên quan đến thừa kế. Nếu bạn có bất kỳ thắc nào hãy gửi câu hỏi đến chúng tôi hoặc Gọi: 1900.6169, chúng tôi sẽ hỗ trợ bạn.

Ngoài ra, bạn có thể tham khảo thêm thông qua tình huống mà Luật Minh Gia tư vấn sau đây:

Nội dung tư vấn: Kính chào luật sư? Xin tư vấn cho em. Ba em và me em lấy nhau từ trước năm 1986 vì em sinh ra vào năm 1986. Ba em và mẹ em ko đăng ký kết hôn về sống chung với nhau có 1 mảnh vườn. Sau này ba và mẹ em mâu thuẩn với nhau, mẹ em đưa em về ngoại sống. Ba em lấy thêm người phụ nữ nữa có với nhau 2 người con. Ba và vợ sau của ba có tài sản chung cung là 1 mảnh vườn 25m2. Năm 2007 ba em đem mảnh vườn của ba và mẹ em khi ở với nhau có chia cho các con (trước khi lấy mẹ em ba em có 3 người con riêng). Nhưng không có phần của mẹ em. Năm 2008 ba em mất không để lại di chúc, tài sản hiện có là mảnh vườn 25m2 và căn nhà này là căn nhà được xây khang trang lại từ căn nhà cũ lúc ba và mẹ em chung sống. Luật sư cho em hỏi vậy em có được chia phần tài sản đó không? Và mẹ em có quyền được chia tài sản trong đó không? Em xin cảm ơn luật sư rất nhiều. Mong luật sư qua tâm và trả lời giúp em! 

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, vấn đề của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

- Thứ nhất, nam nữ chung sống với nhau không đăng ký kết hôn trước năm 1987 có được công nhận là quan hệ hôn nhân hợp pháp hay không.

Căn cứ theo quy định tại Nghị quyết 35/2000/NQ-QH10 quy định về việc thi hành Luật Hôn nhân và gia đình như sau:

“3. Việc áp dụng quy định tại khoản 1 Điều 11 của Luật này được thực hiện như sau:

a) Trong trường hợp quan hệ vợ chồng được xác lập trước ngày 03 tháng 01 năm 1987, ngày Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 có hiệu lực mà chưa đăng ký kết hôn thì được khuyến khích đăng ký kết hôn; trong trường hợp có yêu cầu ly hôn thì được Toà án thụ lý giải quyết theo quy định về ly hôn của Luật hôn nhân và gia đình năm 2000;

...”.

Theo thông tin bạn cung cấp thì chúng tôi chưa thể kết luận được giữa bố và mẹ bạn có phải là quan hệ hôn nhân hay không, nếu bố và mẹ bạn chung sống trước ngày 03/01/1987 đến ngày 24/6/2000 (ngày nghị quyết 35/2000 bắt đầu có hiệu lực pháp luật) thì mặc dù không đăng ký kết hôn vẫn được pháp luật công nhận quan hệ hôn nhân. Tuy nhiên, nếu như bố mẹ bạn chung sống với nhau 1 thời gian nhưng sau đó đã chấm dứt việc chung sống và bố bạn đã đi lấy người vợ thứ hai thì quan hệ hôn nhân của bố mẹ bạn có thể sẽ không được công nhận.

- Thứ hai, quyền sử dụng 25m2 đất là tài sản chung của bố và mẹ bạn và chia thừa kế.

+ Chia tài sản chung của bố mẹ.

Nếu bố và mẹ bạn là quan hệ hôn nhân hợp pháp và chưa ly hôn tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền thì phần quyền sử dụng đất (đất vườn 25m2) hình thành trong thời kỳ chung sống với nhau là tài sản chung của bố và mẹ bạn hoặc nếu quan hệ hôn nhân giữa bố và mẹ bạn không phải là quan hệ hôn nhân hợp pháp nhưng là tài sản được bố và mẹ bạn tạo lập, thì vẫn được xác định là tài sản thuộc sở hữu chung xác định được theo phần, tuy nhiên trong trường hợp này mẹ bạn phải chứng minh được công sức đóng góp của mình trong việc tạo lập khối tài sản chung là 25m2 đất trên. Trong trường đó, nếu như bố bạn tự chia đất cho các con vào năm 2007 mà không có sự đồng ý của mẹ bạn thì việc phân chia tài sản này không đúng theo quy định của pháp luật, hiện nay mẹ của bạn có quyền yêu cầu chia một phần tài sản tương ứng với công sức đóng góp của mình.

Năm 2008 bố bạn mất, thì trước hết mẹ của bạn sẽ được hưởng ½ diện tích đất trên (nếu là tài sản chung của vợ chồng) hoặc được hưởng tương ứng với phần công sức đóng góp của mẹ bạn, phần diện tích đất còn lại thuộc sở hữu của bố bạn nếu không có di chúc thì sẽ được chia thừa kế theo pháp luật.

+ Chia di sản thừa kế:

Căn cứ theo quy định tại Điều 651 Bộ Luật Dân sự 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật như sau:

 “1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”.

Do bạn không cung cấp rõ thông tin nên chúng tôi chưa kết luận được quan hệ hôn nhân nào của bố bạn là hợp pháp và được công nhận. Trong trường hợp này di sản thừa kế do bố bạn để lại sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố bạn bao gồm: ông, bà nội (nếu còn); vợ hợp pháp của bố bạn; tất cả các con của bố bạn (bao gồm con đẻ, con nuôi, con riêng của bố bạn). Bạn là một trong những người thừa kế của bố bạn sẽ có quyền khởi kiện yêu cầu Tòa án phân chia di sản thừa kế.