Tư vấn về vấn đề thừa kế
Anh trai tôi sống như vợ chồng với một người phụ nữ, trong quá trình chung sống không có con chung nhưng có tạo lập được một cơ sở cưa gỗ. Anh trai tôi bị bệnh nên tôi và bố có vào xưởng cưa để làm tiếp, qua thời gian điều trị bệnh thì anh trai tôi mất không để lại di chúc. Nay người phụ nữ sống chung với anh trai tôi và bố tôi nãy sinh tranh chấp. Người phụ nữ ấy đòi lại tài sản là xưởng cưa nhưng gia đình tôi không công nhận người phụ nữ ấy là dâu trong nhà. Xưởng cưa ban đầu là do anh trai và người phụ nữ đó tạo nên, tôi và bố tôi chỉ có công phụ chứ không có mua sắm trang thiết bị gì. Bố tôi có yêu cầu chia tài sản nhưng nay bố tôi đã chết. Vậy cho tôi hỏi: tài sản của anh trai tôi và người phụ nữ ấy tạo ra (là xưởng cưa) thì người phụ nữ ấy được quyền tiếp tục sử dụng và quản lý không? Gia đình tôi có quyền đòi lại hay không vì người phụ nữ ấy không phải là vợ của anh trai thôi mà chỉ chung sống như vợ chồng mà thôi. Và nếu chia thừa kế thì tôi có được hưởng thay phần của bố tôi không trong khi bố tôi đã chết sau anh trai của tôi. Thành thật cám ơn.
Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi về cho Luật Minh Gia, chúng tôi xin trả lời câu hỏi của bạn như sau:
Thứ nhất, anh trai bạn chung sống như vợ chồng với một người phụ nữ (tức là không có Giấy chứng nhận đăng ký kết hôn).
Trong quá trình chung sống có tại lập được một xưởng cưa gỗ. Vậy xưởng cưa gỗ này sẽ là tài sản thuộc sở hữu chung theo phần của anh trai bạn và người phụ nữa đó. Theo quy định tại Điều 207 Bộ luật Dân sự 2015 thì sở hữu chung về tài sản có 2 loại là sở hữu chung hợp nhất và sở hữu chung theo phần. Sở hữu chung hợp nhất là sở hữu chung của vợ chồng. Trong trường hợp của anh trai bạn, do không phải là vợ chồng nên tài sản tạo dựng được trong quá trình chung sống là tài sản thuộc sở hữu chung theo phần.
Do đó, khi chia tài sản chung của anh trai bạn và người phụ nữ kia, nếu không có thỏa thuận khác thì sẽ chia theo tỷ lệ đóng góp. Ai đóng góp bao nhiêu thì sẽ hưởng bấy nhiêu. Nếu không thể xác định được mức độ đóng góp của mỗi người thì tài sản sẽ được chia đôi.
Thứ hai, sau khi anh trai bạn mất
Anh trai bạn mất và không để lại di chúc nên việc chia di sản thừa kế của anh trai bạn sẽ được chia theo quy định của pháp luật. Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015 của thì bố mẹ bạn sẽ được hưởng toàn bộ phần di sản thừa kế của anh trai bạn (do anh trai bạn không có con). Tuy nhiên, bố bạn cũng đã mất sau đó. Vậy nếu như mẹ bạn còn sống thì mẹ bạn sẽ là người được hưởng toàn bộ di sản thừa kế của anh trai bạn. Nếu như mẹ bạn đã mất thì căn cứ Điều 651 Bộ luật Dân sự 2015, di sản thừa kế của anh trai bạn sẽ được chia cho những người thuộc hàng thừa kế thứ hai, bao gồm ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của anh trai bạn. Như vậy, bạn sẽ là người được hưởng phần di sản thừa kế từ anh trai bạn nếu bố mẹ bạn đã mất.
Trong trường hợp này, bạn sẽ không được hưởng thay phần di sản mà bố bạn được hưởng từ di sản của anh trai bạn khi bố bạn mất vì bạn không thuộc trường hợp được thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 652 Bộ luật Dân sự 2015:
“Trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.”
Thứ ba, người tiếp tục quản lý xưởng cưa gỗ sẽ theo thỏa thuận.
Như chúng tôi đã nói ở trên thì xưởng cưa gỗ đó là tài sản chung theo phần của anh trai bạn và người phụ nữ cùng chung sống. Do đó, hiện tại, người phụ nữ đó vẫn có quyền tiếp tục sử dụng và quản lý xưởng cưa gỗ này nhưng chỉ được định đoạt đối với phần tài sản thuộc sở hữu của mình. Việc chia xưởng cưa gỗ đó sẽ phụ thuộc vào tỷ lệ đóng góp tạo dựng nên tài sản. Chia tài sản thuộc sở hữu chung được quy định tại khoản 1 Điều 219 Bộ luật Dân sự 2015 như sau:
“Trường hợp sở hữu chung có thể phân chia thì mỗi chủ sở hữu chung đều có quyền yêu cầu chia tài sản chung; nếu tình trạng sở hữu chung phải được duy trì trong một thời hạn theo thỏa thuận của các chủ sở hữu chung hoặc theo quy định của luật thì mỗi chủ sở hữu chung chỉ có quyền yêu cầu chia tài sản chung khi hết thời hạn đó; khi tài sản chung không thể chia được bằng hiện vật thì chủ sở hữu chung có yêu cầu chia có quyền bán phần quyền sở hữu của mình, trừ trường hợp các chủ sở hữu chung có thỏa thuận khác.”
Như vậy, xưởng cưa gỗ của anh trai bạn là tài sản chung không thể chia được bằng hiện vật. Khi đó, xưởng này sẽ được xác định giá trị là bao nhiêu và ai là người nhận tiếp nhận xưởng gỗ sẽ phải trả cho bên kia một khoản tiền bằng phần tài sản mà người đó được nhận. Nếu bạn muốn quản lý xưởng gỗ thì bạn cần thỏa thuận với người phụ nữ kia và trả cho người phụ nữ đó một khoản tiền tương đương với giá trị tài sản của người đó.
Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.
Trân trọng!
Chuyên viên tư vấn: Trần Thị Kim Oanh - Luật Minh Gia
Liên hệ để được hỗ trợ nhanh nhất