Trường hợp thừa kế di sản do bà ngoại để lại

Đến lúc cậu mất mợ và các con của cậu muốn đuổi mẹ em ra khỏi nhà nên nói là ngoài Uỷ ban nhân dân xã nói con gái không được ở trong căn nhà tình nghĩa đó, việc thờ cúng tổ tiên phải do con trai hay cháu nội đảm nhận. Mẹ em vì thương cậu và không muốn sứt mẻ tình cảm nên buộc lòng dọn ra ngoài thuê nhà trọ ở.

Luật sư vui lòng giải thích giúp em là căn cứ theo điều luật nào mà chính quyền địa phương dám tuyên bố như vậy?

Thứ hai, nay mẹ và tụi em muốn tách Sổ đỏ ra chia thành 02 phần bằng nhau trên miếng đất bà ngoại để lại thì cần những chứng từ gì và trình tự các bước làm như thế nào? Bà ngoại mất không có để lại di chúc. Mẹ em thì lấy chồng chuyển hộ khẩu về thành phố rồi. Em hiện có trong tay tờ giấy ưng thuận chia đôi đất có lăn tay của cậu trước khi mất (bản viết tay) và bản vẽ đất.

Em có liên hệ nhờ cò đất làm giúp, người ta nói phải có bản photo Sổ đỏ mới được, mà trong nhà cậu làm khó dễ không chịu hợp tác. Giờ em phải làm thế nào?

Trả lời: 

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn về Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về vấn đề quyền thờ cúng, sử dụng căn nhà của bà bạn.

Theo thông tin bạn cung cấp, bà bạn đã mất, sau đó mẹ bạn và cậu bạn sử dụng căn nhà. Sau khi cậu bạn mất, mợ bạn có ý định đuổi mẹ con bạn ra khỏi căn nhà với lý do con gái không được thờ cũng tổ tiên, việc này do con trai hoặc cháu trai đảm nhận là không phù hợp với quy định. Pháp luật hiện hành không có quy định nào quy định trường hợp như mợ bạn đã nêu trên. Sau khi bà bạn mất phần tài sản này sẽ trở thành di sản thừa kế cho những người thừa kế theo di chúc (nếu có) hoặc chia theo quy định của pháp luật cho những người thừa kế của bà bạn.

Thứ hai, về vấn đề phân chia di sản của bà bạn.

Điều 623 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thời hiệu thừa kế như sau:

“1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.”

Nếu từ thời điểm bà bạn mất đến nay vẫn trong thời hạn 30 năm thì những người thừa kế vẫn được quyền yêu cầu phân chia di sản này theo quy định của pháp luật.

Do bạn không cung cấp rõ thông tin ngôi nhà đó Uỷ ban nhân dân xã tặng riêng cho bà ngoại bạn hay tặng cho cả hộ gia đình nên chúng tôi chia thành các trường hợp sau:

Trường hợp 1: Nếu ngôi nhà là trước kia Uỷ ban tặng riêng cho bà ngoại bạn thì bà ngoại bạn sẽ là chủ sở hữu hợp pháp của ngôi nhà, nay bà ngoại bạn mất đi thì đó sẽ là di sản thừa kế. Do bà bạn mất không để lại di chúc do đó phần tài sản này của bà bạn sẽ được chia đều cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Theo quy định tại Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 thì hàng thừa kế thứ nhất bao gồm bố, mẹ, vợ, chồng và con của người mất. Do đó, mẹ bạn và cậu bạn sẽ là người thừa kế di sản của bà bạn, mỗi người thừa kế sẽ được hưởng ½ di sản trong trường hợp này.

Trường hợp 2: Ngôi nhà đó là tài sản chung vì được Uỷ ban nhân dân xã tặng cho hộ gia đình và đã được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên hộ gia đình thì đây được xác định là tài sản chung của tất cả các thành viên có tên trong sổ hộ khẩu thời điểm được cấp Giấy chứng nhận. Nếu cậu bạn và mẹ bạn đều có tên trong sổ hộ khẩu cùng với bà thì phần tài sản này sẽ được chia thành 3 phần. Phần của bà bạn sẽ được chia thừa kế cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất theo như đã phân tích tại trường hợp 1.

Theo đó, vì hiện tại bà ngoại và cậu của bạn đã mất nên mẹ bạn sẽ là người sở hữu một phần căn nhà, gia đình cậu bạn cũng chỉ được hưởng phần căn nhà là thừa kế từ cậu bạn. Do đó, gia đình cậu bạn cũng không có căn cứ gì để có thể đuổi mẹ bạn ra khỏi nhà trong cả hai trường hợp.

Khi đó, gia đình bạn có thể làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế tại Văn phòng công chứng hoặc Ủy ban nhân dân xã phường. Thủ tục khai nhận như sau:

Bước 1: Bạn phải làm thủ tục khai nhận di sản tại phòng công chứng:

Hồ sơ thủ tục bao gồm: Bản sao có công chứng các giấy tờ sau:

- Sơ yếu lý lịch của người được nhận di sản thừa kế

- CMND/ hộ chiếu, hộ khẩu của người để lại di sản và nhận di sản

- Giấy chứng tử của bà ngoại bạn

- Giấy tờ chứng minh quyền sử dụng

Bước 2: Sau khi văn bản thỏa thuận phân chia di sản được xác nhận, bạn tiến hành đăng ký quyền sử dụng đất tại Ủy ban nhân dân quận, huyện, thị xã nơi có đất.

Nếu các bên có tranh chấp không thỏa thuận tự phân chia di sản này được thì có thể gửi đơn khởi kiện đến Tòa án yêu cầu giải quyết.

Về vấn đề tách thửa, Luật đất đai quy định về điều kiện tách thửa là phải có đầy đủ giấy tờ theo quy định và diện tích tách thửa phải bằng hoặc lớn hơn diện tích tối thiểu do từng địa phương quy định. Vì trong thông tin bạn cung cấp không nêu rõ bạn mảnh đất thuộc địa phương nào nên chúng tôi không thể cho bạn câu trả lời chính xác được.

Thủ tục xin tách thửa và hồ sơ tách thửa bạn có thể tham khảo trong  bài viết sau: 

=> Tư vấn về thủ tục tách thửa đất đai.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Trường hợp thừa kế di sản do bà ngoại để lại. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận luật sư tư vấn luật Dân sự trực tuyến - Số điện thoại: 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV. Hoài Trang- Công ty Luật Minh Gia.