Trường hợp khởi kiện yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất và chia thừa kế

Nội dung tư vấn: Kính gửi Công ty Minh Gia, Tôi có 3 anh chị em,  Chị gái sinh năm 1941. Anh thứ hai, sinh năm 1947, đi bộ đội đến cuối năm 1976 về quê ở cùng với mẹ tôi được hơn 1 năm, năm 1978 ra ở riêng, không thực hiện nghĩa vụ trông nom chăm sóc mẹ. Bố tôi chết năm 1950, mẹ tôi chết tháng 1 năm 1989, để lại tài sản là 2010m2 đất, không có di chúc. Đất của mẹ tôi được thể hiện trên tờ bản đồ số 5 thửa 893 mang tên mẹ tôi, trích lục bản đồ năm 1987 của UBND xã. Sau khi mẹ tôi chết, chị gái tôi giao cho anh hai tạm thời về trông nom nhà cửa, ruộng vườn của mẹ tôi. Sau đó, anh hai tự ý về ở trên nhà cửa và ruộng đất của mẹ tôi (không được sự đồng thuận của chị em tôi).

Ngày 4/4 năm 2017, tôi và chị gái đề nghị anh hai cắt một diện tích đất để làm nhà thờ, nhưng anh hai không đồng ý, nói là đất đã làm sổ đỏ của gia đình anh và chia cho các con của anh ấy hết rồi. Chúng tôi đã đề nghị UBND xã giúp đỡ, nhưng không được, nên ngày 25/2/2018 tôi có đơn khởi kiện đến Toà án nhân dân tỉnh đề nghị huỷ giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do UBND huyện  cấp cho anh hai tôi năm 1999 và chia tài sản thừa kế theo bộ luật dân sự năm 2015 của Nhà nước Cộng hoà xã hội Chủ nghĩa Việt Nam.

Tôi được Toà án nhân dân tỉnh  cho biết, UBND huyện có văn bản gửi Toà án nhân dân tỉnh  nói là việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất năm 1999 cho anh hai tôi là hoàn toàn đúng và tài sản thừa kế của mẹ tôi để lại chỉ có 360m2 đất thổ cư và 158m2 đất phần trăm (tiêu chuẩn của 2 liệt sĩ là bố tôi và chú ruột tôi). Diện tích đất còn lại là đất vườn và đất ao, do nhà nước quản lý, chia theo hộ khẩu hiện có năm 1993 của gia đình anh hai tôi (6 khẩu, trong đó có 4 con gái, đã đi lấy chồng và ở riêng hết).

Tôi xin công ty luật sư Minh Gia tư vấn giúp 2 vấn đề trên có đúng không? Xin cảm ơn.

Trả lời tư vấn: Chào bạn, cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Căn cứ thông tin mà bạn cung cấp thì nguồn gốc diện tích 2010m2 là của bố, mẹ để lại đã có trích đo sơ đồ thửa đất. Theo đó,  có thể xác định mảnh đất 2010m2 là di sản thừa kế do bố mẹ bạn để lại. Do vậy, thời điểm bố mẹ bạn mất mà không để lại di chúc thì mảnh đất này sẽ được chia thừa kế theo pháp luật. Và theo quy định tại Bộ luật Dân sự 2015, những người thừa kế theo pháp luật của bố mẹ bạn sẽ bao gồm như sau:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.”

Vây, theo quy định này 3 anh chị em của bạn sẽ thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố mẹ bạn. Theo đó, phần di sản mà bố mẹ bạn để lại sẽ được chia đều cho 3 anh chị em. Do đó, có thể xác định giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đã được cấp cho anh trai bạn có sự sai phạm. Và giấy này có thể bị thu hồi theo điểm d Khoản 2 Điều 106 Luật Đất đai 2013:

“2. Nhà nước thu hồi Giấy chứng nhận đã cấp trong các trường hợp sau đây:

a) Nhà nước thu hồi toàn bộ diện tích đất trên Giấy chứng nhận đã cấp;

b) Cấp đổi Giấy chứng nhận đã cấp;

c) Người sử dụng đất, chủ sở hữu tài sản gắn liền với đất đăng ký biến động đất đai, tài sản gắn liền với đất mà phải cấp mới Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất;

d) Giấy chứng nhận đã cấp không đúng thẩm quyền, không đúng đối tượng sử dụng đất, không đúng diện tích đất, không đủ điều kiện được cấp, không đúng mục đích sử dụng đất hoặc thời hạn sử dụng đất hoặc nguồn gốc sử dụng đất theo quy định của pháp luật đất đai, trừ trường hợp người được cấp Giấy chứng nhận đó đã thực hiện chuyển quyền sử dụng đất, quyền sở hữu tài sản gắn liền với đất theo quy định của pháp luật đất đai”

Như vậy, để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, bạn có thể khởi kiện ra Tòa án để yêu cầu hủy giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của anh trai bạn và phân chia di sản thừa kế cho những người thừa kế thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bố mẹ bạn. Còn đối với nhận định của UBND huyện cho rằng việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho anh trai bạn là đúng và phần đất vườn ao còn lại thuộc quyền quản lý của Nhà nước là  không có căn cứ.