Quyền lợi đối với người quản lý di sản phục vụ việc thờ cúng

Nội dung yêu cầu tư vấn: Kính gửi Luật sư,Tôi xin nhờ bên Luật sư tư vấn giúp tôi về việc đất đai của nhà ông bà hiện nay của tôi, Tôi xin trình bày như sau:
Hiện nhà mẹ tôi đang ở là đất đai, nhà ở của ông bà và ông bà cũng đã mất từ rất lâu khoảng trên 30 năm cũng không để lại di chúc gì. Ông bà có tổng cộng 10 người con 5 người trai và 5 nữ trong đó có 1 người trai đã mất hơn 10 năm rồi. Ngày xưa thì nhà ông bà tôi không có giấy tờ sổ đỏ,sổ hồng gì cả, mãi đến năm 2012 thì mọi người mới làm sổ đỏ cho nhà cửa được hợp pháp và có giá trị hơn. Trước khi làm sổ tất cả người con của ông bà trừ người đã mất có lên phường để ký giấy nhượng quyền đứng tên cho Ông Đỗ Văn Xuân là người thứ 3 trong nhà, Mẹ tôi là chị cả mặc dù đứng chủ hộ khẩu nhưng ngày trước do mẹ tôi là nữ lại góa chồng nên mấy anh em không đồng ý cho mẹ tôi đứng tên trên sổ đỏ của nhà mặc dù mẹ tôi là người hương khói cho ông bà mấy chục năm nay, làng xóm láng giềng ai cũng rõ. Và nội dung ghi trên giấy đồng ý đứng tên là "Cho phép đứng tên trên sổ nhà để thờ cúng không cho phép chuyển nhượng. mua bán". Nhưng hiện nay nhà tôi đã sập xệ do xây lâu ngày không tu bổ thì ông Đỗ Văn Xuân này dự định sẽ đứng ra xây sửa lại nhà với cốt yếu sau này để lại cho con trai mình, và nói ra vào nếu các người con gái ở trong nhà nếu không biết an phận thì đuổi ra khỏi nhà.Và trên bản đồ vẽ sơ đồ để xây nhà cũng không có phòng dành cho mẹ tôi, chỉ là dự cho mẹ tôi cái chỗ ngủ để sau này mẹ tôi có chết thì tháo gỡ ra dễ dàng không phải đập phá nữa.Mẹ tôi có 3 người con 2 trai và 1 gái là tôi, tôi hiện đã đi lấy chồng xa vài năm mới về lần, còn anh anh hai tôi cũng ở riêng và cũng gần ở đấy, chỉ còn duy nhất anh cả của tôi là còn tên trong sổ hộ khẩu mà thôi.Tôi rất bức xúc và bất bình vì cách đối xử của vợ chồng ông cậu tôi Đỗ Văn Xuân về sự việc nhà ấy là nhà tổ, nhà của ông bà, không ai có quyền được phép đuổi một trong người trong nhà cả, kể cả con cháu sau này có vất vả cũng có thể về nhà ấy mà ở, không được phép đuổi ai. Tôi kính nhờ luật sư tư vấn giúp tôi :
1. Mẹ tôi có quyền hạn như thế nào trong nhà ấy, 
2. Mẹ tôi phải làm gì để có thể bảo vệ quyền lợi của mẹ tôi và các con của bà sau này.
3. Chẳng may mẹ tôi khuất núi thì chúng tôi là các con của bà có quyền lợi gì trong cái nhà ấy hay không ạ?Kính mong luật sư sớm giải đáp giúp tôi.Trong khi chờ đợi sự phản hồi lại của Luật sư, tôi chân thành cảm ơn.muốn được trả lời bằng văn bản có trả phí"

Trả lời: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia.Vấn đề bạn đưa ra chúng tôi xin được tư vấn như sau:
 

Bạn có cung cấp thông tin những người trong gia đình có viết giấy đồng ý để ông X đứng tên sổ đỏ với nội dung "Cho phép đứng tên trên sổ nhà để thờ cúng không cho phép chuyển nhượng, mua bán" như vậy, ông X không được coi là chủ sử dụng đất mà là người quản lý di sản ông bà để lại.

Thứ nhất,  về quyền hạn của mẹ bạn trong trường hợp này:
 

Bộ luật Dân sự 2015 có quy định về di sản dùng vào việc thờ cũng như sau:

Điều 645. Di sản dùng vào việc thờ cúng

1. Trường hợp người lập di chúc để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thỏa thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.

…

Theo đó, ông X được những người thừa kế của ông bà cử làm người quản lý mảnh đất ông bà để lại, nhưng di sản này được sử dụng vào mục đích thờ cúng nên không được phép chuyển nhượng, tặng cho, cũng không được chia thừa kế cho cá nhân nào. Do vậy, sau này ông X cũng chỉ có quyền thỏa thuận cùng những người trong gia đình cử một người quản lý di sản khác chứ không được tặng cho hay để lại thừa kế mảnh đất này cho con trai mình.

Tuy nhiên, nếu mẹ bạn không đồng ý với việc thỏa thuận để ông X làm người quản lý di sản do thực chất mẹ bạn mới là người lo hương khói cho ông bà thì có thể yêu cầu những người trong gia đình cử lại người quản lý di sản khác, hoặc trường mẹ bạn không tự nguyện nhưng vẫn phải ký văn bản đồng ý để ông X làm người quản lý di sản thì có thể yêu cầu Tòa án tuyên văn bản thỏa thuận cử người quản lý di sản vô hiệu do chủ thể tham gia giao dịch dân sự hoàn toàn tự nguyện.

Khi văn bản thỏa thuận việc đưa di sản vào mục đích thờ cúng và cử người quản lý di sản bị vô hiệu, mẹ chị có thể gửi đơn lên tòa yêu cầu phân chia di sản thừa kế. Thời hiệu yêu cầu chia di sản thừa kế được thực hiện theo quy định tại Điều 623 – Bộ luật Dân sự 2015 như sau:

Điều 623. Thời hiệu thừa kế

1. Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó. Trường hợp không có người thừa kế đang quản lý di sản thì di sản được giải quyết như sau:

a) Di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu theo quy định tại Điều 236 của Bộ luật này;

b) Di sản thuộc về Nhà nước, nếu không có người chiếm hữu quy định tại điểm a khoản này.

…

Đồng thời, Công văn số 01/GĐ-TANDTC có quy định như sau:

Tòa án áp dụng khoản 1 Điều 623 Bộ luật Dân sự năm 2015 về thời hiệu thừa kế để thụ lý, giải quyết vụ án dân sự "Tranh chấp về thừa kế tài sản”. Theo đó, thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản kể từ thời điểm mở thừa kế.

Đối với trường hợp thừa kế mở trước ngày 10-9-1990 thì thời hiệu khởi kiện chia di sản thừa kế là bất động sản được thực hiện theo quy định tại Điều 36 của Pháp lệnh Thừa kế năm 1990 và hướng dẫn tại Nghị quyết số 02/HĐTP ngày 19-10-1990 của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao hướng dẫn áp dụng một số quy định của Pháp lệnh Thừa kế, cụ thể là: thời hiệu khởi kiện được tính từ ngày 10-9-1990.

Như vậy, tính đến thời điểm hiện tại (2018) vẫn còn thời hiệu yêu cầu phân chia di sản thừa kế mà ông bà bạn để lại. Khi đó, nếu những người thừa kế không tự thỏa thuận phân chia di sản, di sản thừa kế được phân chia theo pháp luật như sau:

Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Khi đó, với tư cách là một trong những người thừa kế ở hàng thừa kế thứ nhất (con của ông bà) mẹ bạn sẽ được chia một phần di sản ngang bằng những người con khác của ông bà.
 

Nếu sự việc được giải quyết theo hướng trên thì khi mẹ mất, các bạn sẽ được hưởng thừa kế với phần nhà, đất mà mẹ bạn được chia từ di sản của ông bà (nếu mẹ để lại di chúc chỉ định người thừa hưởng di sản là các bạn hoặc mẹ mất không để lại di chúc). Trường hợp không tuyên được văn bản thỏa thuận vô hiệu, thì di sản của ông bà được sử dụng với mục đích thờ cúng và không được chia thừa kế cho bất cứ cá nhân nào.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Quyền lợi đối với người quản lý di sản phục vụ việc thờ cúng. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn dân sự trực tuyến - Số điện thoại liên hệ 1900.6169 để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV: Mỹ Hà - Công ty Luật Minh Gia.