Một số thắc mắc về thừa kế nhờ luật sư tư vấn

Nội dung yêu cầu: Tình huống 1: Trước đây khi bà ngoại tôi còn sống có mua 1 mảnh đất, phía sau dùng làm nơi chôn cất ông, bà và các con sau này. Nhưng lúc đó tiền mua đất là do mẹ tôi đưa để mua và người bán đất cho ngoại tôi biết việc này. Hiện tại cả ông ngoại, bà ngoại đã mất. Ngoại có các con: * Mẹ tôi thứ 3 (cũng đã hơn 60 tuổi), mẹ có 6 người con, 4 trai 2 gái * Dì Tư đã mất khi còn là Sinh viên, không có con * Dì Năm đã mất được 5 năm, Dì Năm có 2 con gái. 1 người đã lập gia đình và có con. * Cậu Sáu đã mất được 8 năm, có 4 người con trai * Dì Út có 2 con gái Giấy tờ đất là Mợ Sáu đang giữ nhưng Dì Út có ý định bán miếng đất này. Tôi có các câu hỏi sau : 

1. Nếu phải bán đất thì ai sẽ có quyền lợi trên mảnh đất này (2 người con còn sống là mẹ tôi và Dì Út, hay kể cả Dượng Năm và Mợ Sáu hay con của họ)? Tỉ lệ thừa hưởng ra sao? 

2. Đây là đất để chôn cất ông bà, trường hợp mẹ tôi không muốn bán nhưng Dì Út và Mợ Sáu nhất quyết bán thì mẹ tôi có thể dùng người bán đất làm chứng để chứng minh lúc trước đất do mẹ bỏ tiền ra mua để giành quyền sở hữu được không? 

3. Sau này nếu mẹ tôi mất thì lúc đó Dì Út và Mợ Sáu có toàn quyền quyết định và tự bán mà không cần thông qua con cháu? 

4. Trường hợp tất cả đồng lòng đất này con cháu chỉ ở không được bán thì có cách nào làm giấy tờ ra sao để ràng buộc được? 

5. Mợ Sáu có quyền giữ Sổ Quyền sử dụng đất mà không đưa ra hay không? Tôi xin cảm ơn

Trả lời: Cảm ơn bạn đã gửi câu hỏi đề nghị tư vấn đến Công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, xác định những người được hưởng di sản thừa kế: 

Điều 650 BLDS 2015 quy định về những trường hợp thừa kế theo pháp luật:

"1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây: a) Không có di chúc;...".

Điều 651 BLDS 2015 quy định về người thừa kế theo pháp luật:

"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

...

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản".

Điều 652 BLDS 2015 quy định về thừa kế thế vị: 

"Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống".

Theo quy định của pháp luật, trường hợp ông, bà chết không để lại di chúc; mẹ của bạn không có đủ cơ sở để khẳng định thửa đất trên thuộc quyền sở hữu của mình thì toàn bộ diện tích đất trên được xác định là di sản thừa kế. Tổng di sản thừa kế của ông bà để lại được chia cho những người thuộc hàng thừa kế gồm toàn bộ các con, và mỗi người được hưởng một phần di sản thừa kế bằng nhau.

Đối với gia đình của bạn, chỉ trừ dì Tư mất từ thời sinh viên và không có con nên không được hưởng di sản thừa kế; còn lại tất cả những người con khác đều được hưởng. Bởi, mặc dù cậu sáu và dì năm đã mất nhưng những người này đều có con, và theo quy định của pháp luật về thừa kế kế vị thì các con của họ sẽ được hưởng phần di sản thừa kế của ông bà để lại mà nếu còn sống họ được hưởng.

Vậy, những người được hưởng di sản thừa kế bao gồm: mẹ của bạn, các con của dì năm (tất cả được hưởng một phần bằng phần của mẹ bạn), dì Út, các con của cậu 6 (tượng tự như các con của dì năm); và mỗi đối tượng hoặc một nhóm đối tượng sẽ được hưởng một phần bằng nhau.

Thứ 2, Việc bán di sản thừa kế khi không có sự đồng ý của mẹ bạn:

Điều 611 BLDS 2015 quy định về thời điểm, địa điểm mở thừa kế:

“1. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trường hợp Tòa án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 71 của Bộ luật này.

2. Địa điểm mở thừa kế là nơi cư trú cuối cùng của người để lại di sản; nếu không xác định được nơi cư trú cuối cùng thì địa điểm mở thừa kế là nơi có toàn bộ di sản hoặc nơi có phần lớn di sản.”

Điều 614 BLDS 2015 quy định về thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế: "Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại".

Theo quy định của pháp luật, những người thừa kế có quyền và nghĩa vụ tài sản do người chết để lại kể từ thời điểm người có tài sản chết. Hơn nữa, như phân tích trên thì ngoài dì út và mợ sáu thì còn mẹ bạn và những người khác được hưởng di sản thừa kế.Vậy, nếu không được sự đồng ý của các đồng thừa kế thì 02 người này không thể toàn quyền định đoạt toàn bộ thửa đất là di sản thừa kế của ông, bà.

Thứ 3, về quyền định đoạt mảnh đất trong trường hợp nếu sau này mẹ bạn mất:

Theo quy định của pháp luật, trường hợp mẹ bạn mất thì bạn và các anh chị em sẽ được hưởng di sản thừa kế của mẹ để lại; và bao gồm cả phần được hưởng từ ông, bà ngoại. Vậy, kể cả trường hợp mẹ bạn mất thì hai người trên cũng không toàn quyền định đoạt khối tài sản trên, và buộc phải thông qua các con cháu là người có quyền được hưởng di sản thừa kế.

Thứ 4, Trường hợp tất cả đồng lòng đất này con cháu chỉ ở không được bán:

Việc thỏa thuận để buộc con cháu ở, hoặc để thờ cúng mà không được bán có thể thực hiện khi người có tài sản để lại di chúc với nội dung di sản thừa kế được dùng vào việc thờ cúng theo quy định tại Điều 645 BLDS 2015 về di sản dùng vào việc thờ cúng:

"1. Trong trường hợp người lập di chúc có để lại một phần di sản dùng vào việc thờ cúng thì phần di sản đó không được chia thừa kế và được giao cho một người đã được chỉ định trong di chúc quản lý để thực hiện việc thờ cúng; nếu người được chỉ định không thực hiện đúng di chúc hoặc không theo thoả thuận của những người thừa kế thì những người thừa kế có quyền giao phần di sản dùng vào việc thờ cúng cho người khác quản lý để thờ cúng.

Trong trường hợp người để lại di sản không chỉ định người quản lý di sản thờ cúng thì những người thừa kế cử một người quản lý di sản thờ cúng.

Trong trường hợp tất cả những người thừa kế theo di chúc đều đã chết thì phần di sản dùng để thờ cúng thuộc về người đang quản lý hợp pháp di sản đó trong số những người thuộc diện thừa kế theo pháp luật.

2. Trong trường hợp toàn bộ di sản của người chết không đủ để thanh toán nghĩa vụ tài sản của người đó thì không được dành một phần di sản dùng vào việc thờ cúng".

Như vậy, trong trường hợp của bạn ông bà ngoại mất không để lại di chúc với nội dung di sản thừa kế được dùng vào việc thờ cúng. Nên không có giấy tờ nào ràng buộc việc mảnh đất này chỉ dùng để ở mà không được bán.

Thứ 5, trường hợp mợ Sáu giữ Sổ Quyền sử dụng đất mà không đưa ra:

Như phân tích trên, trường hợp cậu 06 mất trước hoặc mất cùng ông bà ngoại thì mợ Sáu không thuộc đối tượng hưởng di sản thừa kế. Việc mợ Sáu giữ giấy tờ là hành vi trái quy định của pháp luật, và gia đình có thể nhờ sự can thiệp của cơ quan Công an xã, phường, thị trấn để tiến hành giải quyết.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn yêu cầu tư vấn: Một số thắc mắc về thừa kế nhờ luật sư tư vấn. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ qua Email hoặc gọi điện đến bộ phận luật sư tư vấn trực tuyến để được giải đáp, hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng

CV. Nguyễn. N. Ánh  – Công ty Luật Minh Gia.