Giải quyết vấn đề thừa kế sau khi bố mẹ qua đời

Nội dung câu hỏi:Tôi xin luật sư tư vấn giúp chúng tôi một vấn đề: Nguyên cha mẹ chúng tôi đã qua đời, có đề lại một căn nhà. Căn nhà đó nằm trên thửa đất số 184 tờ bản đồ số 22. DT 138m2. Được UBND tỉnh cấp giấy Chứng nhận QSD đất . Khi cha mẹ chúng tôi còn sống, có làm di chúc giao tất cả chúng tôi đồng quản lý và thờ tự. Trong tờ di chúc đó có ghi rõ giấy tờ nhà giao cho Tân quàn lý. Nhưng sau đó, ông bà đã đổi ý và huỷ tờ di chúc đó. Đồng thời giao thẻ đỏ và tờ di chúc đã huỷ cho người em gái út  cất giữ. Và theo di nguyện của ông bà là: Căn nhà trên, có thể nếu bất cứ anh em nào khó khăn có thể quay về chung sống. Và chúng tôi ( gồm 9 người ở xa) cũng đồng quan điểm đó. Nhưng hiện tại người con trai thứ sáu) hiện đang ở trong nhà cùng cô em gái (thứ mười). Không hiểu vì nguyên do từ đâu,  cậu này cứ luôn hăm doạ: nếu ai về cúng giỗ phải xin phép , nếu không sẽ đóng cửa và đuổi ra khỏi nhà. Tháng sáu tới là ngày kị mẹ, anh em chúng tôi sẽ về xả tang. Sợ có chuyện không hay xãy đến, chúng tôi muốn nhờ luật sư tư vấn giúp chúng tôi có hướng giải quyết cho ổn thoả. Chúng tôi xin chân thành cám ơn luật sư! 

Trả lời: Cám ơn bạn đã gửi câu hỏi đến công ty Luật Minh Gia, với câu hỏi của bạn chúng tôi xin tư vấn như sau

Theo thông tin bạn cung cấp, ban đầu bố mẹ bạn có lập di chúc để lại tài sản tuy nhiên sau đó bố mẹ bạn đã hủy tờ di chúc này và giao lại nó cho em gái chị đồng thời có di nguyện với em gái. Do bạn cung cấp thông tin chưa đầy đủ nên chúng tôi chưa xác định được việc bố mẹ bạn để lại di nguyện được thể hiện qua di chúc hay nói miệng. Chúng tôi xin đưa ra 2 trường hợp để giải quyết 

Trường hợp thứ nhất: Sau khi hủy tờ di chúc ban đầu, bố mẹ bạn có để lại di chúc bằng văn bản hoặc di chúc miệng hợp pháp.

Di chúc được coi là hợp pháp khi tuân thủ các điều kiện quy định tại Điều 630 Bộ luật dân sự 2015 như sau:

"Điều 630. Di chúc hợp pháp

1. Di chúc hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:

a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép;

b) Nội dung của di chúc không vi phạm điều cấm của luật, không trái đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của luật.

2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý về việc lập di chúc.

3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.

4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.

5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau khi người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng, người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn 05 ngày làm việc, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng viên hoặc cơ quan có thẩm quyền chứng thực xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ của người làm chứng.''

Theo đó, việc phân chia di sản thừa kế khi bố mẹ bạn có để lại di chúc hợp pháp được thực hiện theo nguyên tắc tại Điều 659 Bộ luật dân sự 2015

"Điều 659. Phân chia di sản theo di chúc

1. Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thỏa thuận khác.

2. Trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu hủy do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

3. Trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản."

Như vậy, theo ý chí của bố mẹ bạn để lại trong di chúc, tất cả những người con đều có thể quay về sinh sông tại căn nhà này nếu gặp khó khăn. Việc người con thứ 6 của ông bà không cho các đồng thừa kế khác quay trở về là không phù hợp với nội dung di chúc. Theo đó, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì các đồng thừa kế có quyền làm đơn gửi Uỷ ban xã hoặc khởi kiện ra Tòa án để giải quyết.

Trường hợp 2: Bố mẹ bạn không để lại di chúc hoặc di chúc hợp pháp

Nếu bố mẹ bạn không để lại di chúc bằng văn bản hoặc việc nói lại di nguyện với em gái bạn thông qua lời nói và không đáp ứng được điều kiện để di chúc miệng này hợp pháp thì căn nhà của bố mẹ bạn được xác định là di sản thừa kế chia theo pháp luật. Theo đó, những người thuộc hàng thứ nhất (ông bà nội, ngoại (nếu còn) và tất cả các anh chị em trong gia đình) sẽ được xác định là người thừa kế đối với di sản bố mẹ để lại, mỗi người sẽ được hưởng phần di sản bằng nhau. Cụ thể, tại Điều 650 Bộ luật dân sự 2015:

"Điều 650. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật

1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong trường hợp sau đây:

a) Không có di chúc;

b) Di chúc không hợp pháp;

c) Những người thừa kế theo di chúc chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; cơ quan, tổ chức được hưởng thừa kế theo di chúc không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế;

d) Những người được chỉ định làm người thừa kế theo di chúc mà không có quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

2. Thừa kế theo pháp luật cũng được áp dụng đối với các phần di sản sau đây:

a) Phần di sản không được định đoạt trong di chúc;

b) Phần di sản có liên quan đến phần của di chúc không có hiệu lực pháp luật;

c) Phần di sản có liên quan đến người được thừa kế theo di chúc nhưng họ không có quyền hưởng di sản, từ chối nhận di sản, chết trước hoặc chết cùng thời điểm với người lập di chúc; liên quan đến cơ quan, tổ chức được hưởng di sản theo di chúc, nhưng không còn tồn tại vào thời điểm mở thừa kế."

Như vậy, để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của mình thì các đồng thừa kế có quyền khởi  kiện ra Tòa án để yêu cầu phân chia di sản thưa kế.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
Luật gia / CV tư vấn: Phương hà- Luật Minh Gia