Con dâu và cháu nội có được chia di sản khi ông mất không để lại di chúc không?

Xin kính chào các anh, các chị ! Em có một việc liên quan tới phân chia tài sản thừa kế, kính mong nhận được sự giúp đỡ của mọi người: Gia đình em có một miếng đất ở (3500m2), sinh sống trên mảnh đất đó từ năm 1950 và tới năm 2004 nhà nước có cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất. Miếng đất này mang tên ông nội em trong “sổ đỏ”. Miếng đất này, trong hơn 60 năm qua, không có tranh chấp, khiếu nại gì. Năm 1980 bố em xây dựng gia đình (có 02 người con trai sinh năm 1984 + 1987) và cả ông bà nội đều sống với gia đình em. Một mình mẹ em chăm sóc cả ông lẫn bà (bị bệnh trong nhiều năm liền). Năm 1988, bà nội em mất và đến năm 2009 ông nội em mất. Trước khi mất, ông không để lại di chúc cũng như nói chuyển nhượng đất cho bất kỳ ai. Ông bà nội em có 05 người con (02 trai + 05gái), cả 07 người này đều đã lập gia đình và có đất, có nhà riêng). Bố em làm bộ đội, thoát ly đi công tác và chuyển hộ khẩu đi nơi khác nên trong sổ hộ khẩu của gia đình cũng như sổ quản lý nhân khẩu tại địa phương không có tên từ năm 1985 đến nay. Năm 2009, bố mẹ em li dị. Cả 07 người con của bà nội em “họp gia đình” và thống nhất có biên bản họp gia đình: -Chia miếng đất thành 03 miếng ( 01 miếng làm nhà thờ chung do bố em quản lý + 01 miếng cho chú ruột em quản lý + 01 miếng cho anh trai em quản lý). Trong số 07 người con của ông bà họp gia đình, thì có 06 người ký tên đồng ý còn 01 người phản đối. Mẹ con em không được tham dự cũng như bị đuổi ra khỏi nhà ngay sau khi ông nội em qua đời.- Em và mẹ không được chia diện tích đất ở này. Với lý do : Đất mang tên ông  nên con dâu + cháu nội không được hưởng. Miếng đất này, thuộc về 07 người con của bà mà thôi. Vậy,với những thông tin như trên kính đề nghị anh/chị tư vấn giúp em một số thông tin như sau : Sổ hộ khẩu cấp do gia đình em năm 2003 có tên ông nội, mẹ em và hai anh em. Sổ đỏ cấp năm 2004 cho gia đình em nhưng chỉ viết tên của ông nội em. Vậy, với những thông tin như trên, thì mẹ con em có được chia diện tích đất trong tổng số 3500m2 kia hay không? Hay miếng đất đó chỉ thuộc về 07 người con của ông bà? Nếu có thể thì thủ tục như thế nào? Kính mong các anh, các chị bớt chút thời gian tư vấn giúp em về những nội dung như trên. Trân trọng cám ơn !

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi yêu cầu tư vấn đến công ty Luật Minh Gia, trường hợp của bạn chúng tôi có quan điểm tư vấn như sau:

Để xác định mẹ con bạn có được chia một phần trong mảnh đất 3500m2 hay không ta cần xác định rõ mảnh đất này thuộc sở hữu của ai, tức là tại thời điểm mảnh đất này được cấp sổ đỏ 2004 là cấp cho riêng cá nhân ông bạn hay là cấp cho hộ gia đình đang sinh sống trên đất.

Trường hợp thứ nhất, giấy chứng nhận ghi tên cá nhân (tức ghi rõ tên của một hoặc nhiều người) thì chỉ người (những người) có tên trên giấy chứng nhận mới là chủ sở hữu, ngoại trừ trường hợp tài sản được xác định là tài sản chung vợ chồng theo Luật Hôn nhân và gia đình.

Mảnh đất được cấp riêng cho ông nội và khi ông mất không để lại di chúc thì di sản thừa kế này được chia theo pháp luật cho những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất quy định tại khoản 1 Điều 651 Bộ luật dân sự 2015  bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết. Như vậy, con dâu và cháu không thuộc hàng thừa kế thứ nhất này và sẽ không được hưởng di sản.

Trường hợp thứ hai, nếu mảnh đất được cấp cho hộ gia đình thì trên sổ đỏ ghi tên hộ gia đình và người đứng tên trên giấy (thường là chủ hộ) chỉ là người đại diện cho hộ gia đình đó. Tất cả những người có tên trong sổ hộ khẩu gia đình không phân biệt đã thành niên hay chưa thành niên đều có quyền sở hữu, quyền sử dụng đối với tài sản được ghi trên giấy chứng nhận. Việc xác định những người có quyền đối với quyền sử dụng đất cấp cho hộ gia đình được căn cứ vào sổ hộ khẩu. Theo đó những người có tên trong sổ hộ khẩu tại thời điểm mảnh đất này được cấp giấy chứng nhận đều có quyền sử dụng đối với mảnh đất và đều có quyền chuyển nhượng mảnh đất đó.

Việc phân chia tài sản chung của hộ gia đình là do các thành viên trong hộ gia đình tự thỏa thuận, vì ông đã mất nên không thể thỏa thuận được và tài sản này sẽ được chia đều cho tất cả các thành viên (bao gồm ông nội, mẹ và hai anh em bạn)  trừ trường hợp chứng minh được công sức đóng góp của mỗi thành viên.

Di sản thừa kế của ông chỉ được xác định là ¼ mảnh đất. Nếu những người thừa kế của ông không tự nguyện trao lại phần đất của bạn và mẹ thì bạn có thể làm thủ tục yêu cầu phân chia tài sản chung của hộ gia đình tại Tòa án nhân dân cấp quận/huyện nơi có đất.

Mẫu đơn yêu cầu giải quyết việc dân sự bạn có thể tham khảo tại bài viết sau:

  Mẫu đơn yêu cầu giải quyết việc dân sự

Kèm theo đơn yêu cầu là tài liệu chứng minh yêu cầu của bạn là có căn cứ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, sổ hộ khẩu,…

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.

Trân trọng.
Luật gia / CV tư vấn: Hà Diệu Nhung - Luật Minh Gia