Chia thừa kế đối với đất không có giấy tờ

1) Luật sư tư vấn quy định pháp luật về thừa kế.

Khi bạn có thắc mắc và liên hệ với Luật Minh Gia, Luật sư chúng tôi sẽ hướng dẫn, tư vấn để bạn nắm được các quy định về thừa kế như:

+ Nắm được các hàng thừa kế theo pháp luật;

+ Nắm được các trình tự, thủ tục hưởng di sản thừa kế;

+ Biết được nguyên tắc phân chia chia di sản thừa kế;

Để liên hệ với chúng tôi và yêu cầu tư vấn, bạn vui lòng gửi câu hỏi hoặc Gọi: 1900.6169 , bên cạnh đó bạn có thể tham khảo thêm thông qua tình huống chúng tôi tư vấn sau đây: 

2) Quy định pháp luật về thừa kế theo pháp luật.

Nội dung tư vấn: Nhờ luật sư tư vấn giúp tôi. Ông bà tôi sinh được 4 người con đã ra ở riêng hết từ năm 1985. Ông bà tôi ở một mình, đến năm 1988 bị ốm chết. Khi chết ông bà đã để lại 1 ngôi nhà gỗ 5 gian và 3000 mét vuông đất và không có di chúc và không có giấy tờ gì (mảnh đất chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Đến năm 1989 chú tôi về ở và đến năm 2004 chú tôi kê khai đất là do chú khai hoang và nhà là do chú làm và đã được chính quyền xác nhận và làm thủ tục cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất theo đúng quy trình. Năm 2009 chú tôi mất và năm 2010 đã chuyển thừa kế cho vợ chú. Đến năm 2016 các người em của chú về đòi chia di sản của bố mẹ vì đất vợ chồng chú đang ở là đất của bố mẹ. Hiện nay tòa án nhân dân tỉnh đã nhận hồ sơ và tiến hành hòa giải nhưng không thành công, tòa án đang tiến hành các bước tiếp theo. Qua sự việc trên Luật sư cho tôi hỏi liệu mảnh đất đó có được coi là di sản không? Và có phải chia không? Hiện tại năm 2014 vợ chú tôi đã xây 1 ngôi nhà có diện tích là 130 mét vuông có giấy cấp phép và trồng nhiều cây  ăn quả và xây một số công trình như hàng dào,truồng chăn nuôi... vậy khi chia đất số tài sản này có phải đền bù cho gia đình nhà chú tôi không? Tôi rất mong sớm nhận được sự giúp đỡ của các luật sư Công ty TTNH Minh gia. Tôi xin chân thành cảm ơn.

Trả lời tư vấn: Cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi cho Công ty Luật Minh Gia. Trường hợp của bạn chúng tôi tư vấn như sau:

Thứ nhất, về việc xác định quyền sử dụng mảnh đất là di sản.

Tại Phần II, mục 1 Nghị quyết 02/2004/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng pháp luật trong việc giải quyết các vụ án dân sự, hôn nhân và gia đình có quy định về xác định quyền sử dụng đất là di sản như sau:

“…

1.3. Trường hợp người chết để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có một trong các loại giấy tờ được hướng dẫn tại tiểu mục 1.1 và tiểu mục 1.2 mục 1 này nhưng có di sản là nhà ở, vật kiến trúc khác (như: nhà bếp, nhà tắm, nhà vệ sinh, giếng nước, nhà để ô tô, nhà thờ, tường xây làm hàng rào gắn với nhà ở, các công trình xây dựng trên đất được giao để sử dụng vào mục đích sản xuất, kinh doanh như nhà xưởng, kho tàng, hệ thống tưới, tiêu nước, chuồng trại chăn nuôi hay vật kiến trúc khác hoặc trên đất có các tài sản khác như cây lấy gỗ, cây lấy lá, cây ăn quả, cây công nghiệp hay các cây lâu năm khác) gắn liền với quyền sử dụng đất đó mà có yêu cầu chia di sản thừa kế, thì cần phân biệt các trường hợp sau:

a) Trong trường hợp đương sự có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng chưa kịp cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất và quyền sử dụng đất đó.

b) Trong trường hợp đương sự không có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền xác nhận việc sử dụng đất đó là hợp pháp, nhưng có văn bản của Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền cho biết rõ là việc sử dụng đất đó không vi phạm quy hoạch và có thể được xem xét để giao quyền sử dụng đất, thì Toà án giải quyết yêu cầu chia di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất. Đồng thời phải xác định ranh giới, tạm giao quyền sử dụng đất đó cho đương sự để Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền tiến hành các thủ tục giao quyền sử dụng đất và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho đương sự theo quy định của pháp luật về đất đai.

c) Trong trường hợp Ủy ban nhân dân cấp có thẩm quyền có văn bản cho biết rõ việc sử dụng đất đó là không hợp pháp, di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất không được phép tồn tại trên đất đó, thì Toà án chỉ giải quyết tranh chấp về di sản là tài sản trên đất đó.

1.4. Trường hợp người chết để lại quyền sử dụng đất mà đất đó không có một trong các loại giấy tờ quy định tại tiểu mục 1.1, tiểu mục 1.2 mục 1 này và cũng không có di sản là tài sản gắn liền với quyền sử dụng đất được hướng dẫn tại tiểu mục 1.3 mục 1 này, nếu có tranh chấp thì thuộc thẩm quyền giải quyết của Ủy ban nhân dân theo quy định của pháp luật về đất đai.”

Theo thông tin bạn cung cấp, thời điểm ông bà bạn mất, mảnh đất để lại thừa kế chưa được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do vậy để chia thừa kế với mảnh đất này gia đình bạn phải chứng minh được mảnh đất này là di sản thừa kế do ông bà bạn để lại. Tại thời điểm ông bà bạn mất trên mảnh đất hiện có công trình là căn nhà gỗ năm gian thì tùy từng trường hợp quy định tại Tiểu mục 1.3 trên Tòa án sẽ xem xét giải quyết phân chia di sản. Như vậy gia đình bạn cần phải liên hệ với Ủy ban nhân dân cấp xã để đề nghị xem xét tính hợp pháp của mảnh đất đồng thời xin xác nhận thông tin về việc ông bà bạn là người đang sử dụng mảnh đất này. Sau khi đã có văn bản xác nhận của Ủy ban cấp xã gia đình bạn có thể liên hệ với Tòa án nhân dân cấp huyện để yêu cầu xem xét phân chia di sản thừa kế.

Thứ hai, về việc phân chia di sản thừa kế.

Gỉa sử gia đình chú ba bạn vào thời điểm năm 2004 đã tự ý kê khai thông tin để được cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất với mảnh đất này mà không có sự đồng ý của những người thừa kế khác. Nên khi có căn cứ chứng minh nguồn gốc đất là thuộc sở hữu của ông bà thì gia đình bạn có quyền yêu cầu TAND xem xét lại trình tự cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất cho chú và yêu cầu chia di sản thừa kế của ông bà bạn. Khi đó chia thừa kế như sau:

Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định về thừa kế theo pháp luật như sau:

“1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

…

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

…”

Theo quy định trên, sau khi ông bà mất không để lại di chúc thì di sản thừa kế được chia theo pháp luật. Sau khi được xác định là di sản thừa kế thì những người thừa kế thuộc hàng thứ nhất của người để lại di sản sẽ bao gồm: "vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết". Do vậy, những người trong hàng thừa kế thứ nhất còn sống tại thời điểm mở thừa kế(thời điểm người để lại di sản chết) thì được hưởng phần di sản bằng nhau.

Theo thông tin bạn cung cấp, năm 2009 thì chú ba bạn mất, như vậy phần tài sản thừa kế mà chú ba được hưởng khi chia thừa kế của ông bà thì sẽ là di sản thừa kế của chú chia cho vợ con của chú. Hiện năm 2014 vợ của chú bạn đã thực hiện việc cải tạo làm tăng giá trị của mảnh đất là xây dựng một ngôi nhà và sản xuất tài sản trên đất, vì thế khi chia thừa kế thì chỉ chia những tài sản thuộc sở hữu của ông bà, còn lại những tài sản của gia đình chú ba sẽ trả lại cho gia đình chú ba và phần công sức đóng góp, cải tạo đất làm gia tăng giá trị đất cho vợ chồng chú ba. Vì di sản là quyền sử dụng đất và tài sản của vợ chồng chú ba là nhà trên đất đó nên các bên thỏa thuận chia trên giá trị tài sản, thỏa thuận người lấy hiện vật và thanh toán tiền cho những người thừa kế còn lại.

Trên đây là nội dung tư vấn của Luật Minh Gia về vấn đề bạn hỏi và quan tâm. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ cần luật sư giải đáp, bạn vui lòng gọi đến Tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến của chúng tôi - Số điện thoại liên hệ: 1900.6169 để được hỗ trợ kịp thời.